Спартакиад

/фельетон/
Их хурлаас бүх ард түмний спартакиадыг хаврын тэргүүн сард зохион байгуулах тухай хууль баталлаа. Зуд турхан болчихоод байхад юун спартакиадтай манатай. Малчид муудсан гунжаа тэжээж, өеөдсөн бухаа өргөөд, жолооч нар тусламжийн гурилын тээвэрт давхиад бүгд завгүй. Лүндээ дарга баахан бодоод, онцын ажил гэж байх биш, эрхэм гишүүдийг спартакиадад оролцуулах гарц олов.
Гишүүд “хувьсгал” ба “ардчилал” гэсэн хоёр багт хуваагдаж, зөвхөн алт, мөнгөн медалийн төлөө өрсөлдөж, хүрэл медалийн зардал хэмнэв. Хэмнэлтээрээ мэдээж, тойрогтоо гурил будаа ачуулъя гэж санал нэгдлээ. Идэвхтэн гишүүн медалиудыг хоёр баг яг тэнцүү хуваахаар зөвшилцөх санал тавьж:
-Спартакиад гэдэг нь тэмцэл зөрчлийн талбар байсан бол шинэ эрин үед зөвшилцлийн талбар байх ёстой хэмээн цогтой халуун үгээ хэллээ. Гишүүд нэгэн дуугаар дэмжив. Ингээд шалихгүй ээ, гуравхан сар зөвшилцөөд, нээлт хийцгээв.
Спартакиад боксын тэмцээнээр салхиа хагалав. Чих дүлийрэм шүгэлдээн, орилолдоон дундуур хоёр тамирчин дэвхэцсээр гарч ирэх нь орсон буур, улайрсан бух гэмээр агаад, үзэгчид байдгаараа чарлах нь үнэг үргээж яваа Батаа гишүүн юм уу даа, гэмээр байв. Гүндалай гишүүн “Боломж олдсон дээр нь сайн гөвшиж авна даа” гэж бодон хөмхийгөө зууж байсан бол Нямдорж гишүүн:
-Намайг ялуулахаар коёр тал зөвшилцчиксөн. Санаа зүвох юмгүй гэж авгай руугаа утасдаж их маадгар байна. Нэгдүгээр үе эхэллээ. Нямдорж гишүүн бялба нүдүүлж байна. Тэмцээнийг ажиглаж байсан “хувьсгал” багийн ерөнхий дасгалжуулагч Баяр эвслийнхэн дээр гүйж очин:
-Энэ чинь юу болж байна аа? Цаашдаа бол ер нь, зөвшилцлөө баримталбал зүгээр дээ, хүүхдүүд минь гэж байна. Нэгдүгээр үеийн завсарлагаар Нямдорж булга цохиулсан гурван шүдээ бөөн нөжирсөн цустай нулимаад, тагларсан нүд, задарсан хөмсгөө даран ёолж:
-Күнийг ингэж зүдвол эрүүгийн куулинд заасны дагуу арван жил авдаг юм. Чамд, гайгүй үзүүлнэ дээ гэж байна. Нөгөө буланд Ламбаа дасгалжуулагч:
-Ээ, цаад муу хөгшин чинь наанаа хатуу ч, цаагуураа их сайхан хүн байгаа юм ш дээ. Гүндалай минь одоо боль боль. Болно хүү минь хэмээн Гүндалайг ятгаж, загнаж, янз бүрээр оролдож байна. Хоёрдугаар үеийн тоглолт эхлэхэд Гүндалай журмын нөхрийнхөө захиж хэлсэн үгийг биелүүлэхийг машид чармайсан боловч ясны хонзон гэдэг ясны л хонзон шүү дээ яаж ч болсонгүй нам цохичихлоо. Нямдорж гишүүнийг түргэн тусламжийн тэрэг авч явснаар зөвшилцөл гацаанд орлоо.
Цөөн хэдэн сарын дараа гацаа арилж, эмэгтэй сумочид барилдахаар гарч ирлээ. Баянмөнх аварга тайлбарлаж байна:
-Эркэм күндэт үзэгчид ээ, за одоо көлөөрөө шавж байгаа күндийн жин арай иктэй, улаан маваши, цэнкэр көкний даруулагатай нь “кувьсгал” багийн бөк Арвин, арай жин багатай кар маваши, ягаан көкний даруулагатай нь “ардчилал” багийн бөк Оюун… За коёр бөк тогтуукэн өрж байна. “Кувьсгал” багийн Арвин көкний даруулганы арын бүснээс нь давуулж барилаа, гуядлаа, за аваад явчиклаа гэхэд үзэгчид чих дүлийртэл чарлалдлаа.
Эмэгтэй сумогоос эхлэн спартакиад зөвшилцлийн дагуу сайхан өрнөлөө. Нэгэнт л зөвшилцсөн юм хойно арван нэг түрүүлсэн их аварга маань эвслийнхэн дундаа хамгийн чөргөр нь болох Батбаатарт өвдөг шороодоод:
-Хмм, хнммм, хэмээн яг л үүлэн борооны ажлаа дөнгөж дуусгасан ахимаг эр мэт түргэн түргэн амьсгаадангаа,
-Хавьд бэлтгэл хийгээгүй, Батбаатар бие жижиг ч, бяр ихтэй байна гэж телевизийнхэнд ярилцлага өгч байна. Холын зайн гүйлтэд улсын зэрэгтэй тамирчин Гончигдорж өрсөлдөгч тамирчнаа хүлээн, алхаж явснаа болиод баахан суусан боловч бараа сураггүй тул хажуулж, хэвтэж амарч байтал нь Дэмбэрэл гишүүн аахилсаар, алхах зогсохын дундуур пөгцөгнөн барианд орж ирж, торгон жолоо өргүүлэв. Гончигдорж гишүүн ярилцлага өгч:
-Энэ утгаараа, спартакиад их сайхан хүч чадал авхаалж самбаа сорьсон уур амьсгалтай болж байна аа. Энэ утгаараа… гээд цааш ярих гэсэн боловч телевизийн найруулагч таслан, “шөнийн софи”-гийн сурталчилгаа өгчихлөө. Ийнхүү тэмцээнүүд үргэлжилнэ. Бүх ард түмний спартакиад сайхан болж байгааг үндэсний телевизийн нээлттэй микрофоноор ард олон амаа олохгүй магтана.
Хамгийн сүүлд бялдаржуулахын тэмцээн боллоо. “Хувьсгал “ багийн гишүүн Одончимэд цээжнийхээ булчинг зангируулахуйд түүнийг хөгжөөн дэмжихээр ирсэн анагаахын их сургуулийн оюутан охид:
-Аа, оо, ой дуугаран муужран унацгаана. Бялдрын тэмцээний шүүгчээр гай таарч хараа муутай хүн томилогдсон тул Одончимэд гишүүний өмнө гарч ирсэн Батхүү гишүүнтэй андуурч оноогоо солиод өргөчих нь тэр ээ.
Гайтай хөөтэй бялдаржуулах тэмцээний маргааш монголд төрийн эргэлт гарахад тулж очив. Гудамж талбай пиг дүүртэл жагсаал цуглаан боллоо. Бат-Үүл тэргүүтэй хэдэн хүн үндэсний телевизийн байранд дайран орж:
-Ху нам олимпийн хороонд дарамт учруулсан байна. Бид ардчиллынхаа үнэт зүйлсийг хамгаалахаар орж ирлээ хэмээн шууд нэвтрүүлэг хийлгэв. Гуравхан цагийн дараа энэ нэвтрүүлгийг “Аль жазира”, “ВВС” телевизүүд дэлхий даяар дахин дамжуулсан байлаа. Баасан эгчээр толгойлуулсан иргэний хөдөлгөөний цог золбоот дайчид олимпийн хороог бүслэн авав.
Хямрал бүс нутгийн чанартай байснаа хүрээгээ тэлж, олон улсыг хамарч мэдэхээр болсон тул НҮБ-ын аюулгүйн зөвлөл хуралдаж, Ху намд шахалт үзүүлэх шийд гаргав. Америк манай ерөнхийлөгчийн хадам ээжид виз олгохгүй, мянганы хөгжлийн сангийн 280 саяыг өгөхгүй гэж, Орос болохоор “бакиал” гутлынхаа үнийг тав дахин нэмнэ гэж айлгасан тул өнөөх лайт харалган шүүгчийг чирэн ирж, телевиз радиогийн бүх сувгаар гэм бурууг нь хэлүүлж, хоёр тал хамтарсан мэдэгдэл хийлээ.
Ийнхүү зөвшилцлийн урин дулаан салхи умар зүгээс үлээв. Намрын сайхан цэлмэг өглөө спартакиадын хаалтын ёслол эхэллээ. Хаалтын баярыг сэтгүүлч Гүрбазар хөтөлж, үндэсний телевиз дэлхий даяар цацлаа.
-Эрхэм хүндэт үзэгчид ээ, Зөрчил тэмцлийн мөс хайлан урсаж байгааг та бүгд харж байна. Энэ бол Тэнгэрлиг оршихуй юм аа гэхэд найман зүгийн долоон хэлийн ард олон ухаарлын нулимсыг хувин хувингаар нь асгаруулж байлаа.