НАЙДВАРТАЙ НЬ ДЭЭР

/шог өгүүллэг/
“Найдвартай нь дээр” гэдэг үгийг Монголд та дэлгүүр хоршоо, гудамж талбай, хөдөө гадаа, хаана ч сонсоно. Эрс тэс уур амьсгалтай, түүнийгээ дагаад хүн мал, зам харгуй, төр засаг нь хүртэл эрс тэс болчихсон орон учир ингэж ярихаас өөр аргагүй.
Балдан гуай найр хийхээр тооцоо хийж байна.
-За манайх чинь байз өө.., хоёр талын жаран зочин залах юм байна. Хүний нэгээр бодож, жаран шил архи бэлдэнэ ээ хө гэнэ. Тэгснээ л,
-Ээ, найдвартай нь дээр, зуун хорин шил архи базаадаг хэрэг! гэж хаширлана.
-Амьтны өмнө нүдний булай болж байхаар, тэр нь дээр гэж самган нь хүч нэмэгдүүлнээ болоогүй. Эцэст нь тэд хүний арваар тооцож зургаан зуун шил архи авахаар болно. Найдвартай нь дээр шүү дээ.
Миеэгомбо гуайн хүү Энхболдоор толгойлуулсан засгийн газар “Найдвартай нь дээр” хэмээх энэ зарчмыг ягштал мөрдөнө. Тэд:
-Ажилгүйчүүдийн тоо гучин хэдхэн мянга байгаа. Бид ажилгүйдлийн түвшинг тогтоон барьж чадлаа гэж сонгуулийн тойрогтоо очих бүртээ урнаар донгоддог. Тэгэх мөртлөө “Наян мянган ажлын байр бий болгоно” хэмээн зорилт тавина. Тойргийнх нь ард түмний толгой ёстой л “тойрог” болтлоо эргүүтнэ. Гучин мянган ажилгүй хүнтэй гэх, тэгсэн хэрнээ наян мянган ажлын байр гаргана гэх..? Ерөнхий сайд “найдвартай нь дээр” гэж байгаа юм байна аа л гэж ойлгоно.
Арван настай хүү хонио хариулахаар гарч байна. Эцэг нь хөмсгөө атируулан, бүртийх ч үүлгүй тэнгэрийг удаан гэгч шинжээд,
-Мөндөр цохиж мэднэ, найдвартай нь дээр гээд, хүүдээ хөвөнтэй дээл хөдрүүлнэ. Уг нь бол сүүлийн гурван жил мөндөр байтугай борооны ганц дусал ч унагаагүй тэнгэр шүү дээ. Хүүгийн эх тэндээс,
-Уул нь дөчин хэм хална гэсэн. Цаг уурынхан худлаа донгоссон байгаа дөө! гэж хошуу амаа билүүднэ. Ингээд л найдвартай нь дээр зуны дөчин хэмийн халуунд гурван давхар хөвөнтэй дээл өмсгөнө дөө.
Эрс тэс уур амьсгалтай Монголд “Тэс эсвэл үх” гэсэн хууль үйлчилнэ. Татвар буурлаа л гэнэ. Үйлдвэрийн захирал Дандар гуай хөмсгөө зангидан удаан гэгч бодол болсноо,
-Гэнэтийн ашгийн татвар авчихаж мэднэ! Орлогоо тас нууя, найдвартай нь дээр гэнэ. Ня-бо шаримгар шар бүсгүй нь нүдээ эргэлдүүлснээ,
-Ээ дээ, захирал минь найдвартай нь дээр, бүр алдагдалтай ажилласан болж тайлан тэнцлээ гаргах уу гэж ташуур өгнө.
Балбар гуай хороон дээрээ очиж түлээний бичгээ авчээ. Тэр дотроо “Тэс эсвэл хөлд” хэмээн үглэж байснаа, охин руугаа нухацтай харна.
-Ээ дээ, нэг л биш бүтэх л байгаа даа? Найдвартай нь дээр, хорооны даргыг таньдаг хүн юу билээ? хэмээнэ. Самган нь үүнийг сонсоод,
-Тэг охин минь, Дорж ах руугаа утасд гэснээ,
-Найдвартай нь дээр, лам багшдаа очиж даатгуулъя байз гээд таягаа шүүрэн гарч ниснэ.
Цэцэрлэгийн багш хүүхдүүдээр тоо бодуулж байна.
-Болд оо, ангид дөрвөн хүүхэд байжээ. Хэдэн сандал хэрэгтэй вэ?
-Тав багш аа!
-Хүүе ээ, яагаад тэр вэ?
-Багш аа, найдвартай нь дээр. Дутчихвал яах вэ? Ингэж хэлэхийг сонсоод багш: “Нээрээ найдвартай нь дээр, энэ жил ангидаа ахиухан сандал цохуулж авна аа” хэмээн бодол болно.
Долоон буудлын Долгор эмээд дуудагдаж ирсэн түргэний эмч:
-Та даралтны эмээ хоёрыг л давхарлаж уугаарай за юу гэж захихдаа дотроо “Найдвартай нь дээр, даралт нь буухгүй бол төвөг” гэж бодно. Эмээ эмчийг гарсны дараа,
-Найдвартай нь дээр, нилээд хэдийг уучихдаг хэрэг ээ гэж өөрөө өөртэйгөө ярингаа, хэдэн эм шүүрч аваад гөпхийтэл залгиж орхино. Ингээд л удалгүй дахиад л түргэн дуудна. Түрүүхэн л даралт ихэдлээ гээд дуудуулсан Долгор эмээ даралт цочир буурснаас ухаан алдаж унасан болохыг түргэний эмч үзээд нүд нь орой дээрээ гарчихна.
Ингэж л бид амьдарч байна даа. Өглөөд би “Зам түгжирч магад. Найдвартай нь дээр” гээд үүрийн дөрвөн цагт ажилдаа гардаг. Авгай харин, “Халаасны хулгайч хэцүү шүү! Найдвартай нь дээр, мөнгөө богино өмдөндөө нуу” хэмээн үглэсээр хоцордог доо.