КОНДУКТОР

(хошигнол)
Кондукторын хөдөлмөр нөр их. Бөхийн дээд сургуулийн булиа оюутныг гуд татна гэдэг амаргүй. Доктор профессортой ном хаялцдаг цэцэн цэлмэг оюутантай үг сөргөнө гэдэг бүр ч хэцүү.
Дээр үеийн багачууд бяруу тугалтай ноцолдсоор, нэг л мэдэхэд бяр тэнхээ сууж бөх болчихсон байдаг байж. Тэгвэл одоо үеийн бөхийн дээд сургуулийн оюутнууд кондуктортой ноцолдсоор бяр хүч тэгширч бөх болдог болжээ.
Кондуктор оюутныг автобуснаас буулгаж шидэхдээ нохой мордно, тосгуулж хавсарна, гуд татна. Бөхөд байдаг бүхий л мэхийг угсруулан хийнэ. Манай залуу заанууд ажлаа хийж байгаа кондукторыг хараад атаархан шүүрс алдана.
Баянмөнх аварга оюутан байхдаа Чингэлтэйн автобусны кондукторт зүүн хөлөө алдаад, замын хашлага руу тархиараа шилбүүрдүүлж, гэмтлийн эмнэлэгт хоёр сар хэвтэж байв. Эмнэлгээс гармагцаа л өнөөх кондуктортоо алд цэнхэр хадаг барин шавь орж, зүүн хөл авдаг дархан мэхтэй болсон гэдэг.
Хэдэн жилийн өмнө Зайсангийн автобусанд нэгэн шавилхан биетэй оюутан кондукторт нохой мордуулаад, унаж явахдаа дагуулан тонгорч, зорчигдын нижигнэсэн алга ташилтаар шагнуулж, эцэг эхээ кондукторын эмчилгээний зардлаар шатааж байв. Энэ оюутан маань одоо Жамъянпүрэв начин гэгдэн, үзэгчдийн нижигнэсэн алга ташилтаар шагнуулсаар явна.
Улсын Их Хурлын эрхэм гишүүдийн их хурлын чуулган дээр хэлдэг үгс ажлаа хийж буй кондукторын амнаас байнга урсана. Чухамдаа оюутнуудад соёлч боловсон харьцааг кондукторууд заадаг байна.
Далаад оны үед Таван шарын автобусанд нэгэн горзгор оюутан орж ирдэг байв. Тэрээр
-Хуц. Төлбөрийг ийм байдлаар хийдэггүй байхгүй юу... гэхчилэн овоо дориун хэлэмгий доломгой юм шиг ярьж эхлээд, кондукторт гуйлгачин түүлгэчингээрээ дуудуулж дуудуулж, ичсэндээ чих нь хүртэл улайчихсан амьтан хөөгдөж буудаг байв. Хөөрхий оюутан мөнгөгүйдээ бус, ялагдалдаа гутран цурхиртал уйлан хэсэг зуур зогсоод, төдөлгүй тайвширч, дараагийн автобус руу ялна гэсэн итгэл дүүрэн дайрч ордог байлаа. Энэ оюутан маань одоо эрхэм гишүүн Жаргалсайхан хэмээн олон түмэнд хүндлэгдэн, хурц дайчин үгээрээ Улсын Их Хурлын гишүүдийг сургамжилсаар явна.
Уран илтгэгчдийг ч кондуктор л төрүүлнэ. Мөн л нэлээд хэдэн жилийн өмнө болж байсан явдал. Улаан хуарангийн автобусанд нүдний шилтэй, хөөрхөн дугираг царайтай оюутан орж ирдэг байж. Тэрбээр кондуктортой наран мандтал найрсаг инээмсэглэн мэндлээд, цас зуд, цалин мөнгө ярин, хэдэн буудал яваад, саран мандтал сайхан инээсээр,
-Баяртай гээд буудаг байлаа. Кондуктор мөнгөө ч нэхэхээ мартаж
-Яасан сайхан ярьдаг хүү вэ? гэсэн бодолд автан, цонхондоо хамраа шалчийтал наан, инээмсэглэн зогсох хүүг ширтэн ширтсээр хөдөлдөг байв. Одоо энэ оюутан маань Ерөнхий сайд Элбэгдорж хэмээн хүндлэгдэн, телевизийн ярилцлага өгч, цас зуд, цалин мөнгөний тухай оройжин яриад
-Баяртай эрхэм хүндэт үзэгчид ээ гэж наран саран мандтал сайхнаар хэлээд, инээмсэглэдэг болжээ.
Яруу найрагчид мөн л автобусанд мэндэлдэг. Кондукторууд ажлаа хийж байхдаа
-Урд хаалгаар сэмхэн орсон
Улаан ороолт, шар малгайтай
Урт хүзүү, шулуун хамартай
Уулын буга шиг сайхан залуу
Мөнгөтэй бол төл
Мөнгөгүй бол буу гэх мэтчилэн шүлэг найраг хайлна. Шүлгийг нь сонсоод манай болор цомтнууд атаархана.
Олоон жилийн өмнө шиг санагдана. Бурантаг буйл бүсэндээ хавчуулсан, ширвээ сахалтай улаан залуу Ээрмэлийн автобусанд орж ирээд, хорин тавт авч чулуудаад,
-Хэд тойрно, алтаар урс. Хариулт хэрэггүй, эгч ээ гэдэг байлаа.
Тэр дэвтэр үзгээ гарган арын суудалд тухлаад, кондукторын амнаас гарсан авиа бүрийг хичээнгүйлэн тэмдэглэж, үдшийн бүрий болтол зорчдог байв. Одоо энэ залуу маань сахлаа улам урт ургуулчихсан, яруу найрагч Тангадын Галсан хэмээн түмэнд хүндлэгдэж явна.
Зарим яруу найрагчид ичгэвэргүй ааш гаргаж кондукторыг гомдоох нь бий. Яруу найрагч Чимэддорж автобусанд хөөргөө суйлуулаад, “Автобусанд гээсэн юм олддоггүй” гэсэн нэгэн сайхан шүлэг бичсэнээ хожим нь монгол хэлбэртэй болгож байна гээд “Морин дээрээс гээсэн юм олддоггүй” болгон өөрчилсөн юм.
Бөхийн өргөөгөөр дүүрэн гавьяат тамирчид ноцолдоно. Саарал ордонд багтахгүй олон гавьяат хуульчид мэтгэлцэнэ. Зохиолчдын хороогоор дүүрэн төрийн соёрхолтнууд хөлхнө. Гэтэл гавьяат кондуктор гэж цол байхгүй. Кондуктор хүн төрийн соёрхол хүртсэн нь үгүй.

Уралдаан дуусаагүй шүү

Амьдралын теоремийн уралдаан маань цааш үргэлжилж байгаа гэж ойлгоорой. Гол нь шагналдаа биш гэж нэг нь бичсэн байсан. Нээрээ гол нь шагналдаа биш!
Бичсэнээ хүнд уншуулж, санал сэтгэгдэл солилцохдоо хамгийн гол кайф нь байгаа болов уу.

Тиймээс та бүхэн үргэлжлүүлэн теорем бичиж, комментод үлдээгээрэй. Сайн болсныг нь урмын үгтэй хамт би блогтоо тавьж байя.
7 хоногийн шилдэг теоремийг шалгаруулж, эзнийг нь олон нийтэд зарлаж байя.
Их баярлалаа.

Уралдааны дүн гарлаа

Уралдаанд оролцсон та бүхэндээ баярлалаа. Цахирмаа, Chariote хоёр бусдаасаа илүү их идэвх зүтгэл гаргалаа.

********
Баян болох боломж:
Та мөнгөтэй болонгуут бүсгүйчүүд гараад ирнэ. Бүсгүйчүүд гараад ирэнгүүт таны мөнгө дуусчихна. Мөнгө дуусангуут бүсгүйчүүд алга болчихно. Бүсгүйчүүд алга болонгуут мөнгө бий болно… Энэхүү гинжин тойргоос бүсгүйчүүдийг хасаж чадвал та баян болно.
/Нэр үл мэдэгдэх хүн/

*******
Эмэгтэй хүнд амьдралынх нь туршид 4 амьтан хэрэгтэй байдаг. Нэгд: мөрөн дээр нэг булга, хоёрт: гарааш дотор нэг ягуар, гуравт: орон дотор нэг бар, дөрөвт: энэ бүхний үнийг төлөх нэг илжиг.
/Chariote/

********
Худалч хүн гэж худлаа ярьж байгаагаа мэддэг хүнийг хэлдэг бол, үнэнч хүн гэж худлаа ярьж байгаагаа мэддэггүй хүнийг хэлдэг.
/Цахирмаа/

Гэсэн 3 теорем их сайн гэж үзлээ.

Энэ гурваас ажлынхаа сэтгүүлч, зохиолч хэдэн хүний саналыг авсны үндсэн дээр тэргүүн байрын шагнал гарын үсэгтэй номоо Chariote-д гардуулахаар шийдлээ.

Та бүхэндээ баярласнаа дахин хэлье.

Номоо 99160246 утсаар асууж байгаад ирж авна уу? Эсвэл Хэвлэлийн хүрээлэн дээр ирж намайг асуусан ч болно.

“Мэнэжар”

(шог өгүүллэг)

Дандий хөгшний дунд охин Дондогмаа нөхөрт гаралгүй гэртээ өтлөх янзтай. Өвгөн эмгэн хоёр, охиноо хадамд очиж байна гэж байн байн зүүдлэх боловч, сайхан зүүдний зөн биелэхгүй он жил улирна. Нэгэн өглөө сонин гарчиглаж суусан өвгөн:

-Мэнэжар хөлсөлж, борлодоггүй барааг борлуулна даа хө, гэж эмгэндээ нухацтай хэллээ.

Дандий гуайн хөлсөлсөн менежер, нүдний шилтэй малигар цагаан залуугийн маркетингийн судалгаа гээч нь хэд хоног сунжирч, Догоо эмгэний тэвчээрийг барлаа. Далан долоон юм шалгаан, өвгөн, эмгэн, охин гурвыг даган, эгээтэй л бие засах газарт хамт орох дөхнө. Тэгж тэгж менежер маань өнөө өглөө,

-Борлуулах ажиллагааг эхэлнэ ээ, Дандий гуай. Хамгийн түрүүнд “PR” хэмээх олон нийттэй харилцах, барааны давуу талыг таниулах ажлыг хийнэ гэж байна.

-Тосоор гоож, манай энүүний давуу тал гэж юу байхав гэж өвгөн ундууцаад, мантайсан улаан хацар, богино бахим бие, майзгий хөл, эр хүнийх шиг тап тэп хийсэн алхаатай амьтныг чинь бүсгүй хүн гэж хэлэх үү? Тэгээд бас хүний өмнөөс эгцэлж харахгүй ичимхий гэж үглэлээ. Тэгтэл менежер:

-Зөв өнцгөөс харж чадвал энэ бүгд давуу тал! гэж эгдүүцсэн өнгөөр хэлж байна.

Тэгээд өвгөн эмгэн хоёрт “PR”-ыг явуулах төлөвлөгөөг ягштал танилцуулснаар ажиллагаа эхлэв. Догоо эмээ урьдных шигээ айл айлд орж, охиноо уруу доройгоор нь дуудан халаглах бус,

-Миний охин хэнийг ч дагуулахгүй ажилсаг. Эртүүд эр үхрийн өрөөл мах тэп хийтэл өргөөд, ачааны тэрэгний тэвшин дээр түс хийтэл шидчихсэн гэхчилэн ярьж эхэллээ.

Эмгэн худал магтаал бус, менежерийн заасны дагуу байгаа юмыг зөв талаас нь ярьж явлаа. Өвгөн ч зүгээр суусангүй. Юун төлөө уншдаг Дандий нэрээрээ олонд алдартай билээ дээ,

-Эршүүд биетэй бүсгүйчүүл зуун хувь сайхан сэтгэлтэй байдаг гэж “Шинжлэх ухаан танин мэдэхүй” сэтгүүлд бичсэн байна лээ, тосоор гоож хэмээн ярих болов.

Интернэт Балжирт ч санаандгүй мэт дуулгаж орхилоо. Юун төлөө интернэт нэрээрээ олонд алдартай билээ дээ, Балжир сум даяар өвгөн эмгэн хоёрын хэлснийг тараав. Менежер:

-Эгэл бор төрхтэй, сумын төвийн бүсгүйн энгүүн амьдралын тухай бичвэл уншигчдын анхаарлыг татна даа хэмээн сэтгүүлч залууг ятгав. Аймгийн сонинд “Сумын төвийн эгэлхэн Дондогмаа” нэртэй хөрөг өгүүлэл том зурагтай гарлаа.

Сум даяар Дондогмааг ярих болов. “Торго дурдангаар гоёогүй ч хөх даалимбан тэрлэгээ цэмцийтэл бүсэлж өмссөн, жинхэнэ монгол цэвэр ичимтгий ааштай, эршүүд борхон…” гэж бичүүлсэн Дондогмаа сумын харчуудад төрөл арилжчихсан юм шиг харагдана. Үнэндээ бол Дондогмаа урьд байсан дээрээ нэг гархи ч нэмж зүүгээгүй, харин ичиж улайх нь улам нэмэгдсэн байлаа. Энэ нь түүний урьд өмнө хэн ч анзаардаггүй байсан “эгэл бор” төрхийг нь улам тодосгож өгнө.

Өөрийн сумын төдийгүй зэргэлдээ сумдаас ч тэвхийсэн бор залуус ирж, Дандий гуайгаас алдуул тэмээ сураглан, тэднийд хоног тааруулах боллоо. Менежер залуу их л додигор:

-“PR” амжилттай боллоо. Худалдан авагчдыг судлах ажилдаа орно доо. Худалдан авагчийн санхүүгийн чадавхи, хэр найдвартай түнш эсэх гээд олон нарийн ширийн юм бий гэж байна. Дандий хөгшин дүрсхийлээ.

-Миний охин бараа биш шүү хө! Байтлаа охиноо хөрөнгө чинээ харж хадамд гаргах болж байна уу? Тосоор гоож гэж ирээд л менежерээ цохиод авах нь холгүй уурлалаа.

Маргааш өглөө нь харин өвгөний уур гарчихсан,

-Хүүдээ эвгүй ааш гаргачихлаа, тосоор гоож. Өвөө нь жинхэнэ мэнэжар гээчийг амьдаар нь, ажил хэрэг дээр нь харж биширлээ. Ухаантай хүү байна чи гэж тал засч байлаа.

-Мэнэжар хүүгийн ачаар, охиныг минь гэсэн хүүхдүүд манайхаар бууж мордох болсноос цааш бусад нь буянаараа болог. Охины хайр сэтгэл мэдэх хэрэг гэж өвгөн эмгэн хоёр нүүрэндээ гэрэл тодруулан ярьж суув.

Орой нь Дандий өвгөн, Догоо эмгэн хоёул нүдэндээ нулимстай:

-Охиныхоо хуриманд урина аа, төрснөөс минь ялгаа юу байхав гэсээр менежер, нүдний шилтэй малигар цагаан залуугаа үдэж мордууллаа.

Амьдралын теорем

“Мөнгөө яаж өсгөх вэ”, “хаана хадгалуулах вэ”, “хувьцаа авах уу”, ”бонд авах уу” гээд түмэн зүйлийн зовлон таныг шаналааж байна уу?
Тэгвэл та мөнгөө ХЗХ-нд хадгалуул.
Тэгснээр “мөнгөө яаж буцааж авах вэ” гэсэн цор ганцхан зовлон л танд үлдэх болно.

Амьдралын теоремууд

• Хэрвээ нас барсны чинь дараа хүмүүс чамайг үргэлж дурсаж байгаасай гэж бодож байгаа бол их өр тавьж үлдээ.


• Эрчүүд ажилдаа баярт явж байгаа юм шиг явах нь тун ховор. Гэхдээ тэд ажлаасаа буцаж ирэхдээ баяраас ирж байгаа юм шиг ирцгээдэг.


• Цалин чинь таалагдахгүй байна уу? Тэгвэл түүнийгээ авгайдаа өгчих.


• Эхнэрийнхээ үрж байгаагаас илүү гаргаж олдог хүнийг бизнесмен гэдэг.


• Мөнгийг бүгдийг нь хөдөлмөрлөж олж болдоггүй учраас, заримыг нь хумслахаас өөр аргагүй болдог.

/Газар газраас түүж орчуулсаар тав болгов/

Ийм теорем зохиох уралдаан зарлаж байна. Kомментод бичнэ үү. Түрүүлсэн хүнд гарын үсэгтэй “Өөхөнд хулдсан егөө” шог өгүүллэг, зургийн номоо дурсгая.

Хадгаламж зээлийн хоршооны өр барагдуулахаар

ИНТЕРНЭТ ЮНДЭН

/өгүүллэг/
Юндэн панзыг хот айлын баруун захын том гэрээс гарч тарган хээр мориндоо мордон ухасхийхэд нь зэлэн дээрх охид бүсгүйчүүлээр тогтохгүй намбалаг авгай нар ч түүний зүг сэм сэмхэн харц хаялцгаав. Мядаг гэх аманцар шар хүүхэн:
-Ямар азтай нь энэ ойгүй баян хүний өрхийг татах бол оо гэж өөрийн мэдэлгүй шүүрс алдчихаад, хүн сонсчихов уу даа гэх шиг ичиж улайлаа.
Дөч дөхсөн хэр нь гон бие гозон толгой яваа, бэлтэй эрийг хүүхнүүд шохоорхохоос ч яахав. Панз Юндэнг нутгийнхан нь баян цатгалан гэдэг нь дэндсэн, жаргалдаа ташуурсан амьтан гэж бодно. Аргагүй шүү дээ. Үйтэн хуар дээлэн дээр авдрын нүүр шиг том мөнгөн тольтой итали ширэн бүс бүсэлж, жаран дөрвөн угалзтай луужин гутал өшиглөн, хурдан удамтай сайхан хүлгийг хэдээр нь хэлхэж хөтлөөд, айл хэсэж айраг архи эргүүлж явдаг юм чинь.
“Энэ Юндэн шиг зовлонгүй амьдрах юмсан” гэж зарим нэг нь мөрөөднө. Харин Юндэнд өөр шиг нь зовсон амьтан энэ орчлон дээр байхгүй гэж бодогдоно. Дал гарсан буурал эх Дэжид нь бол түүний өмнөөс шаналж гүйцэж байгаа амьтан.
-Хуучин цагт ч сайхан байж дээ гээд л тэр байн байн дуу алдана.
Эд бараа гэж нүдний гэм. Дэнжийн мянгын захаас орос хромон гутал хоёр зуугаар авсныгаа нутагтаа авчирч бага үхэр болгоод, буцаж хот орохдоо үхрээ найман зуугаар сүнгэнүүлчих бол энүүхэнд байж. Тэгтэл одоо яаж байна. Арьс нь язартлаа таргалсан хэдэн сайхан шар туугаад очиход авах хүн олдохгүй, махны ченжүүдийн аманд багтаж байхав дээ.
Хавар зүүн аймгаас хурдан удмын хэдэн сайхан үрээ хөтөлж ирснээ зарах гэж яаж тамаа цайлаа даа. Зуны гурван сарын турш морины нуруунаас эмээл авалгүй шахам явж, өөрийн сумынх дээр нэмээд зэргэлдээ хоёр сумын зургаа долоон зуун айлаар буугаад арилжиж дөнгөөгүй. Хаврын адаг сард гэрээс гарахдаа улаан хүрэн байсан үйтэн хуар дээл нь цайвар ягаан болчихоод орж ирсэн хүүгээ хараад, Дэжид самган:
-Дээл гандах яах вэ, айл бүрийд нэг лонх гээд бодохлоор чи нийтдээ таван зуун литр хулхи жинхэнэ, хятад орос нь бүү мэд архи гударсан байна хэмээн үглэж угтсан юм.
-Үгүй одоо, ийм бээзнэс эрхэлдэг хүнийг чинь хортой нөхцөлд ажилладаг гэхгүй өөр яах вэ хэмээн саахалт нутаглах авга ах Жуужаа хөгшин нь бас ташуур нэмснийг яана.
-За энэ хэдэн үрээ яахав, тордож байгаад дараа жил аймгийн ойд уячихлаа гэхэд авсан үнээ хэд нугална, харж л бай гэж Юндэн хоёр хөгшний амыг таглах гэсэн нь бүр дордов. Дэжид самган хүүгээ бүсээр нь ташаан дундуур нь ороолгож аваад,
-Хэ цэс, чиний морь уях гэж юу байхав дээ. Хаш хөөрөг авсан үлгэр чинь л болно доо гэж ундууцлаа. Хөөрхий минь бүсээр ороолгох ч гэж дээ, илээд авах шиг, уурлах ч гэж дээ, өхөөрдөж байх шиг л Юндэнд бодогдтол, баруун хоймроос Жуужаа:
-Гурван жилийн өмнө хоёр зуун сайхан хониор хаш хөөрөг авахдаа үнийг нь бардам гурав нугална гээ биз дээ чи? Хаа байна?! гэж зандарч байна.
Өвөр доторх чулуун хөөрөг нь элгэн дээрээс нь халуу оргиулах шиг болоход, “Нээрээ л хаш хөөргийг зарах гэж явахдаа энэ гурван жилд хэдэн сайхан морь элээгээ бол доо” гэж Юндэнд бодогдлоо.
Энэ мэт зовлонг хэлж барах биш. Арван жилийн өмнө Тэрхийн голоос Хандармаа бүсгүйг дагуулж ирээд хэдэн сум дамжин яригдтал цуутай хурим хийсэн ч, жилийн дараа хөөрхий төрхөмдөө буцчихсаныг нутгийнхан бараг мартжээ. “Аргагүй шүү дээ, наймаа хийдэг хүн гэрийн бараа харах биш. Бүтэн жил ханхай гэр сахисан, харин ч тэвчээртэй бүсгүй” гэж Юндэн дотроо Хандармааг өмөөрсөөр явдаг.
Ийн бодолд автаж суутал гадаа тэрэг ирж зогсох чимээ гарлаа. Хот бараадаад сураг тасарсан багын найз нь гэнэтхэн ороод ирэхэд баярласан Юндэн тэр оройжин хууч хөөрөөд ч шавай ханасангүй. Цагаан гэгээ тасрав уу л орондоо орох гэдэг Дэжид самган, Жуужаа хөгшин хоёр хүртэл үгэнд дурлан суугаа хоносныг яана.
-Гүй ээ, мөн сонин юм аа, нээрээ гэж үү? хэмээн хөгшчүүл зэрэг зэрэг дуу алдаж байлаа. “Интернэт гэгчээр адуу мал, хөөрөг бүү хэл машин тэрэг, байшин барилга, газрын тосыг ч арилжаалдаг” гэхийг сонсоод дал гарсан эх, авга хоёр нь бүү хэл Юндэн ч итгэж ядав. Нутагтаа ирээгүй удсан багын найзаа дагаж амьтан ах дүүгээр бууж явахдаа Юндэн “Ер нь тэр, хот хүрээнд очиж сууя. Интернэтийн худалдаа наймаа гэгчийг нь үзээд алддаг хэрэг” гэж эргэлт буцалтгүй шийдсэн байлаа.
...Юндэн панзыг хот айлын баруун захын том гэрээс гарч “Армада” жийпэндээ тэпхийтэл суун хөдлөхүйд зэлэн дээрх охид бүсгүйчүүдээр тогтохгүй нас намбатай авгай нар ч сэм сэмхэн харц хаялцгаав. Хот ороод гурван жил алга болсон цуутай эр гэнэт буцаж ирээд, нутгийн өвгөчүүлтэй золгож яваа нь энэ.
Юндэн нөөтбүүкээ дэлгэн тухлах гэхэд нь Хандармаа:
-Өвгөөн, тэрэгний сэгсчээнд хараа чинь муудчихна шүү дээ гээд түүнийг нь авч цааш тавилаа. Тэр нутгийн хөх уулс руу хараа бэлчээн эгшин зуур бодолд автсанаа,
-Гуравхан жилийн өмнө таван үрээ зарах гээд босоо хооллож, суугаа унтаж, зуны гурван сар дээлээ гандтал айл хэсэж явжээ гээд инээлээ.
-Сая тэгтэл Гачууртад байгаа эдлэнгээ зарахын тулд Алтайн ар хормойгоос хэдэн товчлуур л дарлаа.., гуравхан секунд.., гээд бодолд автлаа. Хандармаа нөхөр лүүгээ энхрий харж, нүдээрээ инээх нь залуу цагийн цог золбоо хэвээр.
-Одоо чамайг нутгийнхан панз Юндэн гэхээ болиод, интернэт Юндэн гэдэг болно доо гээд сайхан цагаан шүдээ ярайтал инээлээ.
Хүйсийн их говь номин цэнхэртэж, алсад зэрэглээ мяралзах нь ус нутаг энэ шинэ нэрийг таашаав уу гэлтэй байлаа.

НАЯН ШИЛДЭГ УЛСТӨРЧ

(шог өгүүллэг)
Сумын засаг даргын чанга дуу цуурайтан, тас түс хийсэн ончтой үгс нь сонсогчдыг эзэмдэнэ. Түүний атгасан гар өмнөө байх индэр дээр пис пүс хийтэл буун, сүр жавхлантай харц нь танхимыг нэвт цоргиход хүмүүс далдичиж байх нь үзэгдэнэ.
-Наян жилийн ой угтсан наян бүтээлч ажлын хүрээнд сумын наян шилдэг улстөрчийг шалгаруулах ажлыг зохион байгуулахаар шийдлээ! хэмээн дарга цогтой мэдэгдлээ.
-Улс даяараа зуун найман улстөрчийг шалгаруулах гэхэд тоо хүрэхгүй бөхчүүдээр онгорхойгоо нөхөж байхад, манай сумаас ийм олон улстөрч олдох уу? гэж нэг бүдүүн дуутай нөхөр хэлтэл,
-Хэн бэ, тэр? паргиа Дампил уу? Зуун найм ная хоёрын хооронд бүхэл бүтэн хорин наймын зөрүү бий. Тоо мэдэхгүй ногоон дурак гэж дарга уурлаж, Дампил нугдайн олны дунд нуугдав.
-Нөхөд минь, наян шилдэг улстөрчийг анх шалгаруулсан сумын дарга гэж, улс даяар манай даргын нэр дуурсах болно. Дарга алдаршина гэдэг та бид бас алдаршина гэсэн үг ээ! гэсээр даргын орлогч, мурий Пэрэнлэй босч ирэхэд хүмүүс шуугиад явчихлаа. Сумынхан тэр аяараа мөрөөдлийн цэнхэр мананд автав. Шилдэг улстөрчийн алтан тэмдэг зүүчихсэн, телевизээр ярьж байгаа аав, нөхөр, хадам нь нүдэнд харагдана. Зарим нь өөрийгөө шилдэг улстөрч болж байгаагаар төсөөлөн мишээв.
Ингээд сумын PR ассоциацийг засаг даргын орлогчоор толгойлуулан байгуулав. Бусад сум өрсчихөж магадгүй тул ажлаа түргэвчлэхийг сумын дарга анхааруулснаар нэн даруй санал асуулга явуулах тушаал буулаа.
-Сумын сургуулийн шинэ захирал, улстөр судлалын “магаастар” Ганболд хүү лекц уншина хэмээн мурий Пэрэнлэй зарлав. Улстөрч гэдэг бол заавал дарга байх албагүй, бусдыгаа манлайлагч, олны дунд нэр хүндтэй багш, малчин, жолооч, уурын зуухны галч гээд хэн ч байж болохыг олон түмэн ойлгож авлаа. “Хамгийн гол нь олны танил байх ёстой” гэснээр захирлын лекц дуусав.
Наян улстөрчийг жагсаан бичих ажил эрч хүчээ авлаа. Гал Мядаг өмнө хойноо суух хүмүүст дэлгүүрийн эзэн нөхрийнхөө нэрийг хамгийн эхэнд бичихийг захиж, бичсэн хүнд гурил будаа зээлээр өгнө хэмээн өндөлзөж, хүмүүс шивэр авир хийхэд засаг дарга хоолой засан чимээгүй болгоно.
Хуралд ирсэн гурван зуун хүнээс шөвгийн арван зургаа тунаж үлдэхэд шөнийн хоёр цаг өнгөрлөө. Сумын дарга тэрхүү бичиг үсэггүй “дурак”-уудыг бүлтэгнүүлэн загнаад:
-Ядаж найман хүний нэрийг хэлсний нь дараа эднийг хөөж явуул гэж байгаа дуулдана.
Үүрийн таван жингээр PR ассоциацийнхан санал тоолох ажлаа дуусав. Санал асуулгын дүнгээр топ аравт хурлын дарга, засаг дарга гэхчлэн сумын бүх дарга орсон нь сайшаалтай боловч ноцтой нь Авдрантаас суллагдаж ирээд сар болж буй сумын атаман хулгар Нацагийн нэр бас бичигдэх боллоо. PR-ийн гишүүд тээнэгэлзэн дарга руугаа харан хулмалзана.
-Хулгар Нацагаас хүн бүр айдаг. Айна аа гэдэг чинь хүндэлж байна гэсэн үг. Монгол даяар хүндлэгдсэн хүнийг топ аравтаа оруулахгүй байна гэдэг дурак явдал гэж сумын дарга хэлснээр асуудал шийдэгдэв.
Харин шилдэг наянын жагсаалтын сүүлийн найман хүн сумын даргын санаанд таарсангүй. Тэр ширээгээ цохин бослоо.
-Энэ найман дуракаас өөр хүн манай сумд алга уу? … Аймаг, сумын аварга малчид бүгд орсон уу? гэж уурлахад орлогч толгойгоо маажин:
-Таван хүн тавуул орсон дарга аа. Багийн аваргуудаас хүртэл биччихээд байна гэж бувтнаж байна.
-Компани, хоршооны дарга нар яагаав?
-Бас гурвуулаа ороод, зарим ТҮЦ-ийн эзэн бичигдсэн, дарга минь.
-Багш нар, бас эмнэлгийнхнээс…?
-Түүхийн багш согтуу Балдан, эмнэлгийн галч бараашиг Галт мэтийн огт болдоггүй есөн хүнээс бусад нь бичигдчихээд байна, дарга аа гэсэн яриа дарга, орлогч хоёрын хооронд болж, нэг нь далдичин толгойгоо маажиж, нөгөө нь хүн хүн рүү муухай харан “дурак”-аа дуудна.
-Ядахдаа энэ хэлгүй, дүлий, оюуны хомсдолтой Нямаагаас өөр хүн олдохгүй байна уу? дуракууд аа! гэж даргыг ширээгээ дэлдэхэд Нямаагийн эгч, бичээч Дулам:
-Топ аравт бичигдсэн хулгар Нацагийг чинь бодвол хүн шиг хүн. Муу дүү минь, хүнд гэм хоргүй гэж хэлээд мэгшүүлэн уйллаа. PR ассоциацийн гишүүд удтал толгойгоо гашилгав. Сумын засаг дарга уурлан,
-Ингээд удаад, дурактсаар суутал өөр сумын дарга надаас өрсчихнө дөө, харж л байгаарай хэмээн бухимдана.
-Бусад сум өрсчихнө гэж айлтгүй. Интернэт Балжирыг хот хооронд битгий яриул гэж холбооны залгагчид өчигдөр анхааруулсан гэж орлогч хэллээ.
Яг тэр мөчид онгорхой цонхны цаана засаг даргын хадам эгчийн тулман хөхтэй цагаан ямаа майлсан нь орлогчийн толгойд мэргэн санаа зурсхийлгэлээ.
-Үндсэн хуулиар хамгаалуулсан буянт сүргээсээ наймхан толгойг энэ жагсаалтдаа яагаад оруулж болохгүй гэж? хэмээн орлогчийг хэлэхэд хөдөө аж ахуй хариуцсан түшмэл Дугар түүнийг тэвэрч аваад шовхийтэл үнсэж байна. Түрүүнээс хойш хурнийчихаад байсан бичээч Дулам хүртэл мишээн:
-Мал ямар, согтуу Балдан шиг амьтны хүүхдийг дүнгээр хясаж архи нэхэх биш. Ёстой зөв санаа байна гэлээ.
-Малаасаа олны танилыг нь сонгоно шүү та минь гэж орлогч хэлж байна.
Ингээд бүсийн даншигт айрагдсан Дүүлээгийн зээрд азарга, шигшмэл малын улсын үзэсгэлэнгийн алтан медальт Дугарын улаан ухна, даргын хадмын цагаан ямаа гэх зэрэг долоон сайхан амьтныг жагсаалтад бичин, харин өнөөх найман “дурак”-аас хэлгүй Нямаа шилдэг наядаа үлдлээ.
Хоёр хоногийн дараа сумын шилдэг наян улстөрчид шагнал гардуулах ёслолыг зохион байгууллаа. Орлогчийн хэлж, сумынхны мөрөөдөж байсанчлан, нийслэл, аймгийн хоёр гурван телевиз радио, нэжгээд сонины сурвалжлагч нар хүрэлцэн ирээд, эндээс ч нэг, тэндээс ч нэг зураг дарж, энд ч нэг, тэнд ч нэг ярилцлага авч байна. Сумын даргаас эхлээд, Дугарын улаан ухна хүртэлх наян шилдэг улстөрч ээлж дараагаар хүндэтгэлийн тавцанд гарч, баярын марш нижигнэн, алтан тэмдэг, цар сэлтээс ойсон нарны гэрэл нүд гялбуулна.
Дугарын улаан ухна шилдэг улстөрчийн алтан тэмдгийнхээ хээнцэр туузыг амтархан идэж дуусгаад, засаг даргын хадмын цагаан ямаан дээр байн байн харайж гараад байсан өчүүхэн зүйлийг эс тооцвол шагнал гардуулах ёслол сүр жавхлантай сайхан болж өнгөрлөө.

Оньсгын хариу

Ха ха Ганбат маань нээрээ л балинч байж шүү дээ. Худлаа баахан цэг тавьж хүн хуураад!!!
Хишгээгийн саналыг хоёр гараа өргөн хүлээж авлаа. Үүнээс хойш түүнээс цааш, балинчуудыг яг таасан цагт нь л таасан гэж байя.

1. Элбэгдорж ба сайдууд
2. Төсвийн төсөл хийх даалгавар
3. Нус
4. МИАТ

Тааварт оролцсон хүмүүстээ баярлалаа. Энэ удаа Аноним мундаг байлаа. Гэхдээ ойртуулсан болохоос биш таасан хүн байхгүй…

Хошин оньсгууд 4

Нэг можгор
Нэлээд хэдэн хожгортой


Хонины ганц толгой мөлжиж
Хоёр зуун бууз чимхээд
Хоёр сая хүнийг
Хотойтол дайл гэнэ ээ


Зам дагаад хоёр могой уралдана
Задгай хар хатираагаар
Займчин займчин тэлмүүлнэ
“Заваан хог” гээд ээж авчихлаа тэгтэл


Сайн цагт жигүүр дэлгэсэн бүргэд явлаа
Сахалтай ирланд тахиа болголоо, яана даа

Хошин оньсгын хариу

1. Тарвага
2. Сонгууль
3. Нэр дэвшигч
4. Үнэ

Г.Ганбат, А.Ганбаатар, Хишгээ, togoruu, brother нартаа баярлалаа. Ганбат мөн л түрүүчийнх шигээ бүхний түрүүнд магнайдаа тоосгүй давхилаа. Цэгийн нь тоо, эхний үсгийг нь хараад таасанд тооцчихлоо, гэнэдчихээгүй байгаа даа. Дахин баярлалаа.

Сэтгуулчдийн онигооноос

Сурвалжлагч крантны ус хортой гэсэн мэдээ бичив. Эрхлэгч нь “Батал!” гэж зандарч байна гэнэ. Сурвалжлагч өдөржин эмнэлэг, лаборториор гүйж арайхийж баталлаа гэнэ. Маргааш нь гэмт хэрэг өслөө гэж бичив. Бас л баталгаа шаардаж, өдөржин хууль цагдаагийн байгууллагаар гүйжээ. Нөгөөдөр нь сурвалжлагч редакци руугаа орж ирээд, “Эрхлэгч ээ, гаръя. Үзүүлэх юм байна” гэв. Гарав. Сүхийн талбай дээрх сандал руу очив. “Суу, эрхлэгч ээ” гэхэд нь суулаа гэнэ. “За эрхлэгч ээ, би Сүхийн талбай сандлаа буджээ гэсэн мэдээ бичсэн. Баталгаа нь таны өгзгөн дээр...” гэж байна гэнэ.

Өглөөний долоон цаг. Нэгэн залуу Энхтайваны гүүрэн дээрээс үсэрч амиа хорлох гэж буй бололтой хашлаган дээр зогсоно. Шуурхай мэдээний зураглаач унах агшны дүрсийг авах гээд баганын цаанаас бичлэг хийгээд л байна. Хажууд нь мэдээний сурвалжлагч нь тарвага сахиж байгаа анчин мэт хөдөлгөөнгүй мярайжээ. Бүтэн цаг боллоо гэнэ. Үсэрдэггүй ээ. Мэдээний сурвалжлагчийн тэвчээр алдагдав бололтой, нөгөө залуу руу гүйж очоод,
-Хөөе, үсрэх гээд байгаа юм бол түргэн үсэрчих тэгэх үү? Бид хоёрын хальс дууслаа! гэж ундууцаж байна гэнэ.

“Вискийг хэн сайн уух вэ” тэмцээн явуулж гэнэ. Эхлээд эмч нарын багийн нэг номерийн тамирчин гарч ирэв. Тайлбарлагч: “За, нэг дэх шанага вискигээ амжилттай уулаа. Хоёр дахиа уулаа. Энэ хооронд сэтгүүлчдийн багийн тамирчин цагаан архиар биеэ халааж байна. Эмч гурав дахь шанага вискигээ ууж байна. Түг..! Уначихлаа... За, одоо багш нарын багийн тамирчин гарч ирлээ. Нэг шанага уулаа. Хоёр. Гурав. Дөрөв дэхээ яаран ууж байна. Энэ хооронд сэтгүүлчдийн багийн тамирчин цагаан архиар биеэ халаасаар л байна. За, тав дахь шанага вискигээ амжилттай уулаа. Түг... Уначихлаа. Сэтгүүлчдийн багийн тамирчинг дэвжээнд урья. Нэг дэх, хоёр, гурав, дөрөв, уугаад л байна. Уугаад л байна. Гучин гурав дахь шанагаа ууж байна. Тас... Уучлаарай үзэгчид ээ, шанага хугарсан тул гагнаж байна. Шанагыг гагнах хооронд сэтгүүлч цагаан архиар биеэ халааж байна” гэж тэмцээнийг тайлбарлажээ.

Yнэ ханшны буг

Хошин оньсгууд 3

Арьс нь амаа боодог
Үс нь үнхэлцгээ хатгадаг
Мах нь магнайгаа бяцалдаг
Үйлийн үртэй шар амьтан


Үе үе нэг цадна
Үүний өмнө нэг цадна
Тэгж тэгж нэг цадна
Тэрний жил нэг цадна


Со…-ийн өмнө бөхөн бөхөн гүйдэлтэй
Со…-ийн маргааш гэдэн гэдэн алхаатай


Өглөө өвдгөн тушаа байлаа
Өдөр гүзээ өөд зүтгэв
Үдэш хоолой базаж байна
Маргааш яахыг хэн ч мэдэхгүй


Түрүүчийн оньсгын хариу
1. Микроавтобус
2. Кальци хлоридоор тариулах
3. УИХ-ын гишүүн

Хамгийн түрүүлж таасан Г.Ганбатдаа баяр хүргэе!
Тогоруу, Ганбаатар хоёр ч таах л байсан биз ээ.
Блогт минь зочилдог та бүхэнд их баярладаг шүү!

БОЛОХГҮЙ

(өгүүллэг)
Хоёрдугаар ангид байсан жил. Би ангийнхаа Болд, нөгөө ангийн Энхээ хоёр найзтайгаа орцны довжоог эрээчин модны нүүрсээр байлдаан зурж байгаад, хажуу орцонд байдаг Дагдан захиралд толгойгоо эргэтэл загнуулж билээ.
-Газар эрээчиж болохгүй! Бурхан болоочийг хөдөөлүүлэх газрыг л зурдаг юм! гэж тэр зандарч байсан нь түүнээс хойш үргэлж нүдэнд харагдах болсон юм. Тэр шөнөө зүүдлээд орилж босч ирсэн юмдаг.
Удалгүй хүүхдийн баяр болж бид сургуулийн өмнөх цардмал талбай дээр өнгийн шохойгоор зурж уралдлаа. Би Болдыгоо нудраад,
-Захирал газар эрээчиж болдоггүй гээ биз дээ? гэвэл, тэр маань тээр тэнд зургийн багш хичээлийн эрхлэгч хоёрыг дагуулан явж байгаа захирал руу хараад чимээгүй ангайн бодол болсон юм. Дагдан захирал газар эрээчиж байгаа хүүхдүүдийг сайшаан толгойг нь илж явснаар барахгүй Самдан даргын Чимэгийн өмнө очиж тонгойж байснаа цэцэг зурж өгч байх нь харагдлаа.
Хүүхдүүд тоглохдоо газар эрээчиж болдоггүй, харин хичээл уралдаан дээр бол болдог юм байна гэж би бодоод өнгөрч билээ.
Би тэр жилээ нагацындаа амрахаар очлоо. Хонины дэргэд алсын бараа ширтээд хэвтэж байсан чинь,
-Чулуу бүү дэрлэ! Бурхан болоочийг л чулуу дэрлүүлдэг юм гэж айлын өвөө Дандгай ирж загналаа. Ингэж чулуу дэрлээд байх юм бол ёр нь биелээд би бурхан болооч шиг нүцгэрч үгүйрэх юм байхаа. Тэр оройноо би Дандгай гуай өөрөө шүрэн толгойтой халтар манан хөөргөө дэрэн доогуураа шургуулсан хэвтэхийг харав.
-Дандгай! Та өөрөө чулуу дэрлэчихсэн байна ш дээ гэж хэлээд тавьчихлаа.
-Ёрын юм ярьдаг тархи вэ? гээд босч ирээд цохиод авах нь холгүй байна. Самган нь тэндээс,
-Хош. Ах зах хүний өөдөөс битгий "цор цор" гэж бай! тэгдэггүй юм гэж зандарлаа.
Үдэш нагацынд цугласан томчуул лааны гэрэлд борцтой гурилтай хоол шоржигнотол сорох зуур, “Аймгийн хүүхдүүд ёс мэдэхгүй. Энэ нэг юмны байж байгааг. Онц сурдаг л юм гэсэн… Юугаа сурсан хүн бол оо…” гэх зэргээр намайг гоочилцгоов. Харин би: “Хоолоо шоржигнуулан сорох чинь соёлгүй” гэж хэлмээр байсан боловч ахиад “болохгүй” гэж загнуулахаасаа жийрхээд дотроо бодоод л чимээгүй суулаа.
Хөдөө угаалгын өрөөний цорго гэж байх биш. Сэнжтэй төмөр аяганаас нэг гар дээрээ ус тосоод нүүрээ угаах гэхээр угаасан болохгүй. Дандгайн зээ охин Нараагаар гар дээрээ ус хийлгээд угаахаар л ёстой нар гарах шиг болно. Нэг өглөө тэгтэл нагац харчихлаа.
-Боль! Бурхан болоочийг хөдөөлүүлээд ирсэн хүмүүс хүнээр ус хийлгэж гар нүүрээ угаадаг юм хэмээн зандарлаа.
Хөдөө гурав хонолгүй л гэрээ саначихав. Бүр уймарч гүйцлээ. Энгэр задгай, ханцуйгаа шамлаад айлд орж болохгүй. Малгайгаа буруу харуулж бас болохгүй. Гутлын түрий эргүүлж бүр ч болохгүй, яагаад гэвэл ялтан хүний гутлын түрийг эргүүлээд пайз зүүдэг байсан юм гэнэ. Тостой мах зулгаачихаад амаа цаасаар арчиж болохгүй. Бурхан болоочийг хөдөөлүүлж ирсэн хүмүүс гар нүүрээ цаасаар арчдаг учраас тэр гэх.
“Хэдэн зуун хүн дамжсан бохироос бохир самбай алчуураар амаа арчих юм уу, тэгээд... Зөв харуулж өмссөн саравчтай малгай морин дээрээс амархан хийснэ. Морь үргээж булгиулаад хүн алмаар байна уу, та нар…” гэхчлэн дэмий л дотроо яргана уу гэхээс тэдэнд хэлж чадахгүй.
Тэр жил аав минь удаж удаж нэг юм ирж, намайг авч явж билээ. Илжиг модон хударгандаа гэгчээр зун болгон л морь унамаар санагдаад хөдөө очиж, гэрээ санан санан тэр олон “болохгүй”-г сонсоно. Хөдөөгийн “болохгүй” арай дэндүү их санагддаг байж. Аймагт бол аав ээж минь тэгж алхам тутамд болохгүй гээд байдаггүйсэн.
Энхээ маань захирлын “болохгүй”-г тоолгүй довжоо, шат, талбай тааралдсан газар бүртээ байлдаан эрээчсээр л байсан. Одоо нэртэй зураач болсон. Түүгээр минь зураг зуруулах гэсэн хүмүүс ертөнцийн нөгөө өнцгөөс ч л ирж байдаг гэлцдэг юм.
Болд бол бүр задгай өссөн хүн. Түүний зохион бүтээсэн ханцуй шамлаастай цамц, түрий нь эргэсэн гутлууд, энгэр задгай дээлүүд нь олон улсын загварын тэмцээнээс тав дахь цомоо хүртсэнийг би мэдээгээр сонссон л доо. Тэр хоёр минь үнэхээр алтан аяганаас ус ууж яваа дуулддаг юм.
Гурван жилийн өмнө Болдоос надад илгээсэн гэрэл зургууд дотор ногоолингоор өнгөлсөн усан сангийнхаа хөвөөг дэрлэн усан дотор тарвалзан нүцгэн хэвтэж буй зураг нь байхыг хараад “Муу найз минь чулуу дэрлэж байж буян хишгээ арчих вий” гэж бодохоос бушуухан мод тогшин домнож билээ.
Би ч яахав нагацын мал хараад, өөрөө шөлний хэдэн хоньтой болчихсон, хоосон хонохгүй л явна. Нараатайгаа суучихсан, хэдэн хөөрхөн нусгай бор хүүхэдтэй…
Ийн бодол болж хэвтсээр нагац хоолойгоо засан манайд ороод ирснийг анзаарсангүй. Тэр над руу ширүүн харц чулуудан,
-Гараа салаавчилж хэвтдэггүй юм гэж хэд хэлүүлдгийм! гээд, хүүхдүүд рүү эргэлээ. Хөөрхийсүүд минь бүлтэлзэн чичрээд нагац руу харах нь цочсон бүжин шиг.
-Хэн аягаа хөмөрсөн? Аяга хөмөрвөл хишиг буянаа хөмөрч байгаа юм! хэмээн нагац хүүхдүүдийг минь загнаж гарлаа.

УИХ-ын гишүүн, төсөв батлагдсаны дараа

Хошин оньсгууд - 2

Хажуу бөөрнөөс нь хэрээ цухуйж
Хахир яхир гуаглана
Хар хурдаар сүлжин давхиж
Хамаг амьтны хараалыг барна
(М………..)

Аюулхай дотор түймэр шатаж
Алаг зүрх булгилна
Хоёр нүд дуниартаж
Хорвоо дэлхий хөрвөөнө
(К….. х…..-оор т…….)

Дугираглуулж зассан олбогтой
Дуулиан хэрүүлийн чойжин
Залж суулгасан эрхэм
Завилж суудаггүй мяндагтан
(У..-ын г…..)

Нэхий тарзаар явах уу, хө?

Хошин оньсгын хариу

1. Гар утас
2. Хуулийн төсөл
3. Спиртийн наймаа

Ээжийг минь яаж гүйцэхэв дээ!

Хошин оньсгууд

Гин гин дуутай
Гэдэс дүүрэн мөөмтэй
Чихгүй байтлаа сонсоно
Хэлгүй байтлаа ховлоно
(... .…)
Цагаан талд хар үр тарина
Хар үрээс хамаг хэрүүл дэгдэнэ
(х…… т….)
Би үүгээр чулуу хөөлгөе
Чи түүгээр газар дөх.
Нарантуул дээр уулзъя
(с……. н…..)