ХОНГИЛ

(хошин өгүүллэг)
Бразилчууд банк руу газар доогуур хонгил ухаад жаран найман саяыг хулгайлжээ гэж рааживаар ярихыг дуулаад чарлаа Балдан, матигар Дандар хоёрын дотор арзаганав.
-Чингисийн удам байна даа, муусайн барзаалуудын дор оролтой биш! гэж Балдан эгдүүцнэ. Түүнийг ингэж дэгэнцэж байхуйд цаадхынх нь харц тэртээд харагдах сумын банкны дөрвөлжин цагаан байшин дээр очиж хургаад салж ядна.
-Эргүү мал минь, энд юу байдгийм? Хоёулаа хот явж банк ухна гэж Балдан ундууцлаа.
Хэд хоногийн дараа бүх бэлтгэлээ жин тан базаасан хоёр хөгшин Да хүрээний төв гудамжинд зогсож байлаа. Дандар байдгаараа матийн, огторгуйд тулсан шилэн барилга мөнгөлөг шаргал өнгөөр туяаран, тэнгэр дэх сэмжин үүл, дэргэдүүр нисэх том хар шувууны дүрс шилнээ үлгэрийн юм шиг солонготон хугарч нугарч байхыг харж зогсов.
-Ингэж байж сэжиг авахуулчихав, эргүү мал аа гэж өнөөх нь бачимдлаа.
-Өөрийгөө хичээ!.. Хот тэр аяараа чиний чарлахыг чагнаж байна шүү гэж алийн болгон дуугүй байхав, нөгөөх нь хариу барьж, хоёул толхилцсоор тэндээс хөдөллөө.
Чарлаа, матигар хоёрын ажил санасныг бодвол түргэн бүтэж байв. Банкны хажуугийн байшингийн нэг давхарт ажлын байр түрээслэв.
-Энэ чинь америк биш, орос ч биш барзаал ч биш! Хэн ч биднийг сэжиглэхгүй гэж Балданг чарлахад Богд уул доргих боловч нэг ч цагдаа ирж хоёр хөгшнийг шалгасангүй нь “Миний монгол шиг диваажинг хаанаас ч олохгүй” гэсэн бодлыг Дандарт төрүүлнэ. Анх бразилчууд шиг банкнаас хоёр зуун метр хол байр түрээслэх гэхэд “Эргүү мал аа, хорин жил ухах уу? Тэгээд!..” гэж Балдангийн уурладаг зөв байж дээ гэж тэр олзуурхана. Өглөө есөн цагт хоёр “сайн эр” ирж оффисоо онгойлгох бөгөөд Балдан:
-Чиний хомпүүтэр дээр ажиллах чадвар сул. Хүн ороод ирэхэд сэжиг авахуулна гэж загнаад, хамсаатнаа хонгил руу хөөн оруулах ба өөрөө хомпүүтэр дээрээ албаны царайтай сууж үлдэнэ. Дандар матийхаараа матийж, хонгилоо ухах зуураа “Балдан шиг машин уралдуулж тоглох байтугай, хомпүүтэр асааж ч мэдэхгүй муу мал! Ингээд шороо маажиж байхдаа таарсан барам” гэж өөрийгөө зүхнэ. Чарлаа Балдангийн хэдэн эр хонийг цугий нь өгч авсан герман өрөмний хүчинд хориодхон хоногт хонгил бэлэн боллоо.
Намрын эхэн сарын балжиннямтай билигт сайн шөнө банк руу орж, яг жаран найман сая доллар хувааж үүрээд гарах гэтэл Балдан “Муусайн барзаалуудаас заавал илүү гарна” гэж зүтгэсээр нэмж нэг саяыг тоолж аваад, хоёул сум руугаа арилав. Дандар арслантай хоёр авдраа дүүргээд, самганыхаа хөлийн авдар руу үлдсэн хэдийг нь хийх гэж байтал Балдан орж ирээд, “Мал минь, хотон дотроо нүх ухаад бул” наадхаа гэж загнасныг ёсоор болгов. Хоёр самган нь хаанаасаа ийм их гадаад мөнгө олж ирээв гэж хэл ам сугалчих гээд байх тул Балдан:
-Хэдэн сайхан эр хонь, сайн морь, гаанс хөөрөг гээд өчнөөн юмаа наймаалахыг хараагүй юу, эргүү малууд гэж чарлан чимээгүй болгов. Хоёр эр рааживаасаа чих салахаа байсан боловч мөнгө алдсан тухай чимээ ч алга. Балдан өдөр бүр ирж, монголд барзаалаас олон доллар шуусан тухай дэлхийн чих дэлдийхгүй байгаад бугшсан уураа Дандарт гаргана. Түүнийг мордсоны дараа цаадах нь самган руугаа Балдангийн бугшуулсан уурыг цацна. Самган нь хааяа “Америкт хорьдугаар тогтоол гарлаа гэж би урьд шөнө зүүдэллээ” гэх маягийн юм донгосож Балданг түсхийтэл уурлуулаад авна.
Сар өнгөрч байтал өнөөх банкны захирал, юуны ч гэнэв нэг намын дэд дарга Бат хэмээгч банкнаасаа мөнгө хулгайлж намдаа хандивласныг цагдаагийн шуурхай ажиллагаа наймхан цагт илрүүллээ гэж “Цагийн хүрд” мэдээлэв. Балдан, Дандар хоёул амаа ангайн мэл гайхлаа. Хэргийн газрыг зурагтаар сүр бадруулан үзүүлэх нь Дандарын матийсаар байж сарын өмнө дуусгасан хонгил яах аргагүй мөн. Герман өрөм нь ч дүрээрээ хэвтэх агаад түүн дээрээс намын дэд даргын ДНК гээч юм илэрсэн гэж цагдаагийн хурандаа ярилцлага өгч байна. Их хурлын байнгын хорооны дарга энэ намын хөрөнгийг улсын орлого болгож, сонгогдсон гишүүдийг нь буцаан татна гэж байна. Хулгайлагдсан долларын тоог найман сая гэж компьютерээр яг таг тооцооллоо гэж солиорохыг сонсоод Балдан бүр дэлбэрэхээ шахав.
Хоёр хөгшин шар махтайгаа хатлаа. Ямар ч гэмгүй Бат гэгч залуугийн шоронд шаналсан царай зүүдэнд орж ирээд унтахыг болив. Хэд хоногийн дараа нийслэлийн цагдаагийн газарт хэргээ хүлээн мөнгөө үүрсээр орж ирсэн хоёр хөгшнийг сонссон цагдаа нар элгээ хөштөл хөхөрлөө. Хамгийн том генерал нь нулимсаа гартал инээж байснаа, хэдэн шуудай мөнгөнөөс гаргаж үзэнгээ,
-Намаа аврах гэсэн сайхан сэтгэлийг ойлгож байна. Дахиж битгий ирээрэй, энд ажил ихтэй хүмүүс суудгийм гээд гаргалаа.
Гурав хоногийн дараа хоёр хөгшин өнөөх мөнгөө үүрсээр сумандаа шуудангийн машинаас урамгүй бууцгаав.
-Эргүү малаас боллоо. Чи л эхэлж банк руу гөлрөөд байлуу хэмээн Балдан бухимдана. Улсын энэ их мөнгийг буцааж өгье гэхээр бүгд цагдаагийнхан шиг шоолцгоогоод хэрэгсэх амьтан олдсонгүй нь тэр.
Малын буян байхад нүгэл хилэнцтэй мөнгөөр юугаа хийхэв. Яаж мэдэхэв нэхээд ирж ч мэднэ, буцааж булж хадгалах болов. Харин энэ удаа хотон дотроо бус зайдуухан нүх малтлаа.