АНХНЫ ЦАЛИН

/цуврал өгүүллэгийн хоёрдугаар/

Хүдэрийг мяндсан олсоор тушчихжээ. Хөлөө өчүүхэн бага зайд зөөж тавих л боломжтой. Бээцэгнэн удаан гэгч урагшлана. Гар дээр нь ганц улаан тоосго тавиастай. Хүрэх газар тэртээ холд сүүмэлзэнэ. “Яаж тэнд хүрнэ дээ? Энэ их тоосгыг нэг нэгээр нь зөөж хэзээ дуусгана даа?” гэхээс зүрх шимширнэ. Ямар их шаналан бэ?

-Энэ чинь зүүд шүү дээ. Сэрж болно! гэх бодол зүүдний энэлэнд зүдэрсэн тархинд нь орж ирэх боловч сэрж яагаад ч чадахгүй. Тарчилсаар л.

Ээжийн данх хангир дангир дуугарах танил чимээнээр Хүдэр арайхийн сэрлээ. Хар дарсан зүүдний зүдгүүр цээж бачууруулсан хэвээр. “Би зүгээр л зүүдэлсэн. Шаналж зовох юм байхгүй!” гэж өөрийгөө тайвшруулахыг оролдлоо. Гэвч зүрхэн дээр хүнд хар юм дараастай хэвээрээ л байх аж.

Цагийн дараа Хүдэр барилга дээрээ ирчихсэн, тоосгоо зөөж явлаа. Нэг л замаар, нэг л хэмжээтэй тоосгыг, нэг л хэмээр зөөнө. “Өөр ажил хийлгэж болдоггүй юм байх даа?” гэж дотроо яргаж үзнэ. “Өөр ажил хийж болно. Хувинтай зуурмаг зөөх сонголт чамд бий” гэж хэн нэгэн тохуутай хэлэх шиг боллоо. Тэргэлсаран түүн рүү доогтой жуумайснаа цааш алхлаа. Түүний хөрш өнөөх эгчмэд охин ийм гоё нэртэй. Тэр түүнийг шоолсондоо ингэж жуумайгаад байгаа хэрэг биш, ерөөсөө л үргэлж инээмсэглэж явдаг зуршилтай.   

-Зуурмаг! хэмээн Алимаа эгч тэртээгээс чанга хэлэх дуулдлаа. Ажил арай өөрчлөгдөж, бага ч болов уйтгар гаргах цаг ирж буй нь энэ. Хүдэр том төмөр савтай зуурмагнаас хувинд хийн зөөж эхэллээ. Гэхдээ бас нэг л хувин зуурмагийг нэг л замаар зөөх ёстой.

-Анхаарал болгоомжтой ажилла. Сахилгагүйтэж болохгүй. Хамгийн гол нь тэвчээр сур! гэж Хүдэрийг анх ажилд авсан Чимэгээ эгч хэлдэг. Энэ эгч бол барилгад ажиллаж байгаа бүх хүний дарга нь. Бригадын даргыг ч хүртэл шоолж, онигоонд оруулж чаддаг хэрнээ Чулуун ах Чимгээ эгчийг харахаараа орчин тойрон дахь буруу зөрүү зүйлээ эмхэлж, хоолойгоо үл мэдэг засаад, нүүрэнд нь илт айж эмээсэн төрх тодрон, тэс өөр хүн болчихдог.  

-Тэвчээр. Тэвчээр. Тэвчээр чухал шүү! гэж тооны багш Ананд хэлдэг нь нүднээ тодорно. Энэ хоёр хүний хэлээд буй нь зүйтэй үг гэдгийг Хүдэр мэдэрдэг. Гэвч хааяа тэвчээр алдарна. Барилгын зэргэлдээ овоолсон элс рүү хоёр давхрын тагтан дээрээс байлдаантай киноны гол баатар шиг үсэрч үзмээр санагдана. Нэг бол Тэргэлсарангийн гэзэг рүү зуурмаг цацаж зүггүйтмээр. Тэвчээр алдруулах гээд байдаг бас нэг зовлон бий. Залуучууд түүнийг “нохойны нэрт”, “нохойны амьдаа” гэж тохуурхан дуудахад, аманцар эгч нар доогтой гэгч нь “хи хи, ха ха” хөхрөлдөн, савж унах нь холгүй болцгооно. Ийм үед ажлаа хаяад, хаашаа ч хамаагүй гүйчихмээр бодогддог. Гэвч энэ бүхнийг тэвчих л хэрэгтэй. Тэвчиж чадаж гэмээ нь цалин авч ээжийгээ магнай тэнийтэл баярлуулна гэдгээ Хүдэр дэндүү сайн мэдэрнэ. Тийм учраас тоосго зөөх гэдэг нэгэн хэмийн уйтгартай ажлыг дуулгавартай хийж, том хүн шиг томоотой байх ёстой. Хүүхэд зангаа хөдөлгөж, зүггүйтэж огт болохгүй. Тэвчээр.., тэвчээр.., тэвчээр л чухал.  

-Өнөөдөр цалин бууна. Чи намайг юугаар баярлуулах вэ? гэж Тэргэлсаран асууж, хувинтай зуурмаг зөөж яваа Хүдэрийн бодлыг сарниуллаа. Хүү бантаж, юу хэлэхээ мэдэхгүй түгдэрлээ.

-Нэг дор ажиллаж байгаа охиноо баярлуулж чадахгүй. Яасан голоо цохисон залуу вэ? гээд охин инээж байна. Эгчмэд охины нүд шүд, хамар хацар бүгд цаанаа л нэг аятайхан. Огт санаандгүй байтал гэнэт толгой руу харван орж ирдэг, энэ хачин бодлоосоо болоод хүү час улайчихлаа. Нэг хартал охин мушийж шоолсоор холдож байна. Алимаа эгч энэ яриаг сонсов бололтой,  

-Цалингаа эрээн мяраан цаастай элдэв шалдав юманд битгий үрээрэй. Ээждээ аваачиж өгөөрэй гэж хэлж байна. “Тэгэлгүй яах вэ. Би ээждээ л тус болох гэж ажил хийж байна” гэж Хүдэр дотроо хэллээ.

Үдийн хоолны дараа хүсэн хүлээсэн цалин буулаа. Нярвын өрөөний өмнө зогсож байгаа хүмүүсийн царай гэрэлтэнэ. Хар ярхийсэн муухай аашаараа зартай “адсага” Балдир гуай ч хүртэл инээмсэглэсэн зогсоно. Хүдэрийн ээлж ирэхэд, нярвын өрөөний босгоор алхлаа. Сэтгэл догдолж байна гэдэг жигтэйхэн. Гүррагчаа баатар сансарт нисэхдээ л ингэж баярлаж хөөрч байсан болов уу.

-Арван нэгэн өдрийн хөлс, хоёр зуун далан таван мянган төгрөг гээд нярав эгч шинэхэн хорьтуудыг тоолж эхлэхэд Хүдэр чихэндээ итгэсэнгүй. Буруу дуулчихаагүй байгаа даа гэж айлаа. Мөнгөө энгэрийн халаасандаа хийгээд гарч яваагаа бүүр түүрхэн мэдэв. Барьж үзэх нь бүү хэл, тоог нь ч хэлж үзээгүй их мөнгө өврөөс халуу оргиулна. “Салан палан гэж яваад мөнгөө хаячихвал ээж, хоёр дүүгээ баярлуулах бүү хэл юм болно” гэж бодохоос гэртээ харих замдаа Хүдэр энгэрээ дахин дахин дарж үзэж явлаа.

-Ээжийнх нь бүтэн сарын цалинг нэг бөгтрөх мөнгө байна шүү дээ! Арван хэдхэн хоногт ийм их цалин авчихлаа гэж үү? гэж ээж нь баярлах, гайхах зэрэгцсэн өнгөөр дуу алдлаа. Хүдэр баатрын дүртэй додигор зогсож байгаагаа өөрөө ч анзаарах сөгөө байсангүй. 

-Миний хүү ээждээ тустай, том эр болжээ! гээд ээж нь хүүгээ үнсээд, өөрийн эрхгүй урсан гарч ирсэн нулимсаа арчлаа.

-Манайх ийм их мөнгөтэй болсон юм чинь, гоё хоол хийх үү? гэж дүү нь шулганан асуух нь өхөөрдөм. “Тэгэлгүй яах вэ. Ээж бид хоёр одоохон гараад, хойд дэлгүүрт тавьсан өрөө дараад, мах гурил, ногоо авчирна. Дүүдээ гоё хоол хийж өгнө” гэж Хүдэр дотроо хэллээ.

Чухам ийм л гайхамшигтай агшнийг хүү энэ арван хэд хоногийн турш тэвчээртэй хүлээжээ. Ээжийгээ баярлуулах шиг бурханлиг сайхан мэдрэмж энэхэн дэлхийд өөр үгүй гэдгийг Хүдэр хүүгийн балчир оюун энэ л өдөр ийнхүү ухаарав. Есөн сарын нэгэн болтол гурван сарын зай бий. Дахиад хэдэн удаа ээжийгээ ингэж баярлуулна гээд бодохоор тэр лайтай улаан тоосгонуудыг зүүдэнд гарсан шиг нэг нэгээр нь зөөсөн ч яахав гэж бодогдоно. “Ижий минь баярлаж байна!” гэж бодохоос хүүгийн бяцхан зүрх аюулхайдаа багтахгүй булгилаж, ер бусын их баяр хөөр, догдлолд автан байлаа.